Lưu ký chứng khoán là cụm từ khá quen thuộc với hầu hết những người đã và đang thực hiện giao dịch chứng khoán. Đây là điều kiện để các nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch trên thị trường chứng khoán. Vậy ý nghĩa của lưu ký chứng khoán là gì? Và đặc điểm và nguyên tắc của nó như thế nào? Hãy cùng mình tìm hiểu dưới bài viết này nhé.
Lưu ký chứng khoán là gì?
Lưu ký chứng khoán là hoạt động đầu tiên để đáp ứng điều kiện khi giao dịch trên thị trường chứng khoán. Nếu bạn là một trade forex thì bạn cũng phải thực hiện các hoạt động như nhận ký gửi, bảo quản an toàn, chuyển giao, ghi lại và xác nhận các quyền sở hữu chứng khoán của khách hàng trên bộ máy tài khoản lưu ký chứng khoán như: quyền bỏ phiếu; quyền nhận lãi, vốn gốc trái phiếu; quyền nhận cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu, cổ tức bằng tiền; quyền mua cổ phiếu phát hành thêm; quyền chuyển đổi trái phiếu chuyển đổi… Do Trung tâm lưu ký chứng khoán đất nước ta (VSD) quản lý nhằm cam kết các quyền và lợi ích ảnh hưởng đến chứng khoán của người sở hữu.
Chứng khoán lưu ký là chứng khoán thông qua công đoạn lưu ký chứng khoán tại các hệ thống lưu ký chứng khoán gồm có Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) và Thành viên lưu ký chứng khoán (gồm các công ty chứng khoán và các tổ chức tài chính thương mại được cấp phép). Chứng khoán lưu ký là chứng khoán có thể thực hiện các giao dịch trên thị trường chứng khoán.
Tại sao phải lưu ký chứng khoán?
Đây là việc hết sức quan trọng đối với việc giao dịch trên thị trường chứng khoán. Chúng ta sẽ điểm qua một số nguyên nhân như sau:
Thứ nhất: Chứng chỉ chứng khoán của nhà đầu tư có thể được cất giữ an toàn tại trung tâm lưu ký và có thể được ghi lại và xác nhận vào tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên nhà đầu tư.
Thứ hai: Nó đem đến những tiện ích như tự động ghi tăng hoặc giảm khi giao dịch chứng khoán không cần phải trao tay chứng chỉ chứng khoán.
Thứ ba: Nó giúp tiết kiệm khoản chi in ấn chứng chỉ chứng khoán, bảo quản chứng chỉ chứng khoán. cũng như tránh sự hư hỏng, mất đi hoặc thất lạc chứng chỉ chứng khoán.
Thứ tư: Sẽ giảm nguy cơ cho hoạt động của thị trường.
Thứ năm: Đảm bảo thanh toán nhanh, góp phần tăng vòng quay vốn của thị trường và của nhà đầu tư.
Thứ sáu: Các giao dịch gửi hoặc rút chuyển nhượng, hạch toán, … Đều có thể làm được trên điện thoại hoặc máy tính vô cùng tiện lợi.
Nguyên tắc lưu ký chứng khoán
– Chủ thể bao gồm: khách hàng có nhu cầu lưu ký chứng khoán, thành viên lưu ký chứng khoán, trung tâm lưu ký chứng khoán.
– Quy trình : sẽ trải qua 2 giai đoạn cụ thể như sau: trước tiên đó là người mua hàng tiến hành lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký. Sau đó, thành viên lưu ký tái lưu ký chứng khoán của khách hàng tại Trung Tâm Lưu Ký.
– Sau khi người mua hàng ký hợp đồng mở tài khoản lưu ký chứng khoán, thành viên lưu ký với tư cách là người ủy quyền sẽ thay mặt cho người mua hàng lưu ký chứng khoán thực hiện các nghiệp vụ như đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán.
– Sau khi thành viên lưu ký mở tài khoản lưu ký đứng tên thành viên lưu ký tại trung tâm lưu ký chứng khoán thì trung tâm sẽ nhận tái lưu ký từ các thành viên lưu ký được khách hàng ủy quyền ở trên với tư cách là người được thành viên uỷ quyền thực hiện các nghiệp vụ liên quan tới hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán.
Điểm khác biệt của chứng khoán đã lưu ký và chứng khoán chưa lưu ký
Chứng khoán chưa lưu ký là loại chứng khoán hiện hữu dưới dạng sổ cổ đông hoặc giấy chứng thực sở hữu cổ phần mà các cổ đông vẫn thường hay mua bán, chuyển nhượng theo những hình thức khá dễ dàng. Nếu như công ty đấy là công ty đại chúng và thực hiện xong thủ tục lưu ký chứng khoán thì những giấy tờ như sổ cổ đông hay giấy chứng thực sở hữu chứng khoán sẽ vẫn chưa có giá trị mua bán.
Như vậy về cơ bản, hai loại chứng khoán này chỉ không giống nhau về hình thức sở hữu.
Chứng khoán chưa lưu ký ghi lại và xác nhận dưới dạng Sổ cổ đông/Giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán.
Chứng khoán đã lưu ký được ghi lại và xác nhận trên tài khoản chứng khoán đã được đăng ký.
Chứng khoán chưa lưu ký có giao dịch được không?
Theo những thông tin trên đây, chứng khoán chưa lưu ký chính là các giấy tờ/sổ sách chứng minh quyền sở hữu cổ phần của khách hàng. Việc chuyển nhượng các giấy tờ này thực hiện theo hai trường hợp sau:
Nếu như công ty đấy chưa đăng ký lưu ký với VSD hay chưa phải là doanh nghiệp đại chúng: Trong tình huống này, người mua hàng vẫn có thể thực hiện trao đổi, mua bán cổ phần chưa lên sàn được thông qua chính doanh nghiệp này. Ngoài ra, kiểu như chứng khoán lưu ký, bạn sẽ được hưởng các quyền lợi như cổ tức hay quyền tham dự đại hội cổ đông.
Nếu công ty đấy đã đăng ký lưu ký với VSD và đã có mã chứng khoán: lúc đó, người mua hàng sẽ không thể tự mua bán với nhau thông qua sổ cổ đông hay giấy tờ chứng minh quyền sở hữu cổ phần được. Lúc này, bắt buộc bạn phải thực hiện lưu ký số cổ phần đó để chuyển giấy tờ sang hiện trạng chứng khoán đã lưu ký mới có thể giao dịch trên sàn chứng khoán.
Phí chứng khoán đã lưu ký
Chứng khoán đã lưu ký do doanh nghiệp chứng khoán quản lý trực tiếp trên cơ sở sự giám sát liên tục của trung tâm lưu ký, chính vì vậy ở đây lại phát sinh khoản phí để trung tâm quản lý số chứng khoán này và được gọi là phí lưu ký chứng khoán. Như vậy phí lưu ký sẽ có 1 số đặc điểm:
Là phí do trung tâm lưu ký thu qua doanh nghiệp chứng khoán.
Phí lưu ký chỉ đánh vào các chứng khoán đã lưu ký, nếu như bạn có rất nhiều chứng khoán (như cổ đông lớn, cổ đông chiến lược, cổ đông nhà nước, cổ đông nội bộ gắn bó bền lâu với công ty).
Phí lưu ký – phí để bảo hiểm tài sản: Đối với các cổ đông nhỏ lẻ đại chúng thì đây là 1 khoản phí phải trả để trung tâm rà soát kiểm tra các công ty chứng khoán thường nhật xem rằng họ đã quản lý đúng chưa.
Phí lưu ký là một khoản phí phụ trong bộ máy các kiểu phí và thuế khi đầu tư chứng khoán, về cơ bản là khá thấp.
Hiệu lực lưu ký chứng khoán
Theo Điều 29 Thông tư 05/2015/TT-BTC quy định như sau:
1. Việc lưu ký chứng khoán tại VSD có hiệu lực kể từ thời điểm VSD thực hiện hạch toán trên tài khoản lưu ký liên quan của thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp mở tại VSD.
2. Việc hạch toán, chuyển khoản chứng khoán bằng bút toán ghi sổ giữa các tài khoản lưu ký của thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp hoặc khách hàng lưu ký tại VSD có hiệu lực pháp lý như đối với chuyển giao chứng khoán vật chất và được pháp luật thừa nhận.
Làm thế nào để lưu ký chứng khoán?
Để lưu ký chứng khoán, bạn chỉ việc liên hệ với công ty chứng khoán và họ sẽ làm MIỄN PHÍ giúp bạn.
Quy trình gồm 5 bước sau đây:
Bước #1: Mở tài khoản chứng khoán.
Bạn bắt buộc phải mở tài khoản chứng khoán thì mới có thể lưu ký.
Bước #2: Yêu cầu chuyên viên môi giới thực hiện lưu ký.
Ở bước này, bạn cần chuẩn bị trước sổ cổ đông/giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán và CMND.
Công ty chứng khoán sẽ yêu cầu bạn điền thông tin vào phiếu gửi chứng khoán theo mẫu có sẵn.
Bước #3: Kiểm tra đối chiếu lại thông tin.
Nếu thông tin không khớp, bạn sẽ phải điền và ký vào mẫu đề nghị điều chỉnh thông tin của VSD.
Bước #4: Công ty chứng khoán hoàn thiện hồ sơ, gửi lên VSD
Bước #5: Thời gian thực hiện lưu ký mất khoảng 7-10 ngày làm việc.
Nếu không có gì sai sót, chứng khoán lưu ký sẽ được ghi tăng tương ứng trên tài khoản của bạn.
